Κατηγορίες
Ο ξένος εμφανίστηκε μια παγερή μέρα νωρίς τον Φεβρουάριο, μέσα σε έναν αέρα που περόνιαζε και πυκνό χιόνι –ήταν η τελευταία χιονόπτωση της χρονιάς… Ήταν φασκιωμένος από την κορυφή μέχρι τα νύχια, και το γείσο του μαλακού τσόχινου καπέλου του δεν άφηνε να φανεί ούτε σπιθαμή του προσώπου του εκτός από τη γυαλιστερή άκρη της μύτης του. Το χιόνι είχε καλύψει τους ώμους και το στέρνο του και είχε σχηματίσει μια λευκή κρούστα πάνω στο βαλιτσάκι του. Μπήκε παραπαίοντας στο Πανδοχείο “Άμαξα και Άλογα”, με όψη που πιότερο έφερνε σε πεθαμένο παρά σε ζωντανό και απίθωσε το βαλιτσάκι του. «Μια φωτιά!» φώναξε. «Για το όνομα του Θεού! Μια κάμαρη και μια φωτιά!».
Έτσι ξεκινάει το μυθιστόρημα του Χ. Γ. Γουέλς “Ο Αόρατος Άνθρωπος” και έντεχνα ο συγγραφέας πιάνει στο δόκανό του τον αναγνώστη εξάπτοντας με τις πρώτες γραμμές τη φαντασία του. Ποιος είναι αυτός ο άγνωστος γκροτέσκος άνδρας; Από πού ήρθε; Τι του συμβαίνει: Τι επιδιώκει; Χίλιες σκέψεις μπορεί να κάνει ο αναγνώστης και χίλιες υποθέσεις. Του έχει κινήσει ήδη την περιέργεια ο τίτλος. Αόρατος Άνθρωπος; Μα και ποιος από εμάς δεν έκανε μια “ευχή” να μπορούσε να γίνει αόρατος για μια ημέρα (ο καθένας φυσικά για τους δικούς του λόγους).
Η έμπνευση για να θίξει το θέμα της αορατότητας ήταν διπλή για τον Γουέλς: Στις Μπαλάντες του Μπαμπ του Γκίλμπερτ, υπάρχει μία με τον τίτλο Οι Συμφορές της Αορατότητας, με το χαρακτηριστικό δίστιχο: “Ο γέρο Πίτερ χάθηκε στη μέρα, τα ρούχα του όμως μείναν στον αγέρα”. Επίσης, στην Πολιτεία του Πλάτωνα, υπάρχει η αφήγηση του Γλαύκωνα για το δαχτυλίδι του Γύγη, που είχε την ικανότητα να κάνει κάποιον αόρατο. Το συμπέρασμα της ιστορίας είναι ότι ο δίκαιος και ο άδικος, αν και οι δύο είχαν στην κατοχή τους μια τέτοια δύναμη, θα συμπεριφέρονταν τελικά με τον ίδιο τρόπο.
Ο Αόρατος Άνθρωπος είναι ένα μυθιστόρημα με τριπλό επίπεδο ανάγνωσης.
Κατ’ αρχάς είναι μια ιστορία μυστηρίου ή τρόμου, όπως χαρακτηρίστηκε όταν πρωτοεκδόθηκε. Η αορατότητα είναι κάτι μη κατανοητό, κάτι παράδοξο. Η αρχική έκπληξη, η αμφισβήτηση της λογικής και της σταθερότητας μετατρέπονται σε τρόμο από το μη αντιληπτό και απροσδόκητο. Ο άνθρωπος έχει συνηθίσει το τάδε αίτιο να παράγει το δείνα αποτέλεσμα. Το μη προβλέψιμο, το έξω από τις λογικές και στερεότυπες ερμηνείες προκαλεί ανισορροπία, είτε αυτή λέγεται ψυχική, πνευματική έως κοινωνική.
Κατά δεύτερον είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ, μια πρόζα ψυχολογικής αγωνίας. Ο Γκρίφιν, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, κάνει μια απίστευτη ανακάλυψη. Τι χωρίζει το καλό από το κακό σε μια τέτοια περίπτωση; Ενδογενείς ή εξωγενείς παράγοντες; Βλέπουμε έναν άνθρωπο της επιστήμης, έναν ερευνητή, που η εξωτερική του ιδιομορφία (αλμπινισμός) και οι έρευνές του τον οδηγούν στην απομόνωση, σε μια κρίση μεγαλείου, σε φιλόδοξα σχέδια που η εξέλιξή τους θα πυροδοτήσει τις δραματικές αλλαγές. Η αγωνία κορυφώνεται καθώς ο θηρευτής γίνεται θήραμα, ο θύτης θύμα, οι αδαείς επαΐοντες, ο όχλος δικαστής και κριτής.
Κατά τρίτον πρόκειται για ένα ψυχογράφημα. Τον πρωτεύοντα ρόλο έχει ο ψυχισμός του Γκρίφιν, του αντι-ήρωα πρωταγωνιστή, αλλά επαρκέστατοι ψυχολογικά είναι και οι δευτερεύοντες χαρακτήρες όπως ο γιατρός Κεμπ, ο αλήτης Μάρβελ, η κυρία Χολ. Με δυνατούς διαλόγους και σκηνές δράσης, γίνεται άμεσα αντιληπτή η νοοτροπία του χωριού, της πολίχνης και της πρωτεύουσας. Η αορατότητα που ο Γκρίφιν θεωρεί κάτι θαυμαστό, μια “θεία δύναμη”, γίνεται κατάρα που θα φέρει ολέθρια αποτελέσματα. Η ευφυΐα και η τρέλα έχουν δυσδιάκριτα όρια και πιστεύω ότι αυτό είναι και η ουσία του συγκεκριμένου μυθιστορήματος: η διαχείριση του μη συμβατικού από το άτομο και την κοινωνία.
Ο Αόρατος Άνθρωπος ανήκει επάξια στην κλασική λογοτεχνία, γιατί είναι από τα έργα που ατσαλώνει ο χρόνος, μια ιστορία που μιλάει για τον άνθρωπο, την άνοδο και την πτώση του, μια ιστορία που διδάσκει χωρίς όμως ίχνος διδακτισμού.
Ευρυδίκη Αμανατίδου
